De gevolgen van de nieuwe online economie houden me al enige tijd bezig. Het verdwijnen van winkels uit het straatbeeld heeft grote invloed op de sociale infrastructuur. Natuurlijk zijn er recente voorbeelden zoals afgelopen januari de aangekondigde sluiting van 65 filialen van de Schoenenreus en eerder ook al met eenzelfde soort aankondiging van Macintosh. Maar de trend is al jarenlang gaande met het verdwijnen van veelal kleinere familiewinkels uit dorpen, het verdwijnen van postkantoren en agentschappen, de winkel aan huis, banken en het verdwijnen van de bakker, slager en groenteboer in zowel kleinere als grote dorpen en steden. Tenslotte, zo wordt gezegd, wil het merendeel van de consumenten nu eenmaal op één adres terecht en komt in de supermarkt uit. One-stop-shopping, joepie!\n\nIn deze anonieme omgevingen is alles erop gericht om je zo snel mogelijk weer naar de kassa te leiden. We willen namelijk niet zoeken of in een leeg schap grijpen en het is wel zo fijn als de populaire producten op ooghoogte liggen en additionele producten (anderen kochten dit ook) er vlakbij in de buurt. In sommige supermarkten hoef je niet langs een kassa waar een kassamedewerker je nog een goedemiddag wenst, maar scan je zelf. Natuurlijk speelt men in op de behoefte van consumenten maar de vraag is waar dit allemaal toe leidt. Zijn we tevreden omdat we snel boodschappen kunnen doen of zijn we een ervaring rijker? Er beginnen zich voor mij steeds meer parallellen af te tekenen tussen dit soort offline en online omgevingen waar de mate van tevredenheid of shopexperience vooral afgemeten wordt aan de efficiency en snelheid (en soms het ultieme genot van een aanbieding) waarmee je goederen of diensten volledig anoniem in bezit kunt krijgen.\n\nDe vraag is of we dit moeten willen. Moeten we willen dat lokale winkels uit het straatbeeld verdwijnen en genieten we echt van een uniform winkelaanbod waarin men zich voorstaat op het aantal artikelen dat men verkoopt voor de laagste prijs. Zijn dit de plekken waar we graag terug willen komen, zoals je weleens op vakantie ervaart? Gaan we willen dat er leegstand komt in winkelstraten omdat we het ook online kunnen kopen? Gaan we graag naar kantoor waar om ons heen een kwart leeg staat? De sociale infrastructuur verandert in onze relaties met nieuwe sociale media maar verandert ook in de wereld buitenshuis. En zullen we op termijn nog datgeen wat we zelf buiten ervaren delen op de sociale media als er buiten weinig te ervaren valt?\n\nHet klinkt allemaal wat somber maar het is juist deze waarneming die ruimte voor nieuwe kansen schept. Onlangs kwam ik sinds lange tijd op de markt, een fenomeen dat onze kinderen eigenlijk helemaal niet kenden. Dat realiseerde ik me toen ik ze vertelde dat ze op de markt vroeger altijd hun best deden om met luide keel bloemen aan de man te brengen. En ja hoor, het bestaat nog steeds: “De laatste bloemen, drie bossen voor een tientje!….En voor u mevrouw zevenvijftig!” Ik zag een lach doorbreken op het gezicht van onze jongens, tsjonge wat ging het tekeer. En bij thuiskomst was het precies dit wat ze het leukst vonden van de hele dag. Een ervaring rijker!\n\nDit weekend kwam ik twee keer een artikel in de krant tegen over de markt. Een over de markt in het teken van De Smaak van de Streek in Amersfoort en één over een nieuwe formule van Jumbo in Breda, een megajumbo waar je boodschappen kunt doen maar waar ook tientallen koks voor je kunnen koken. Dit concept heeft een regionale aantrekkingskracht en je kunt hier voelen, proeven, beleven en ervaren. En ja, je kunt er ook boodschappen doen. Het is aan de bedenkers en uitvoerders om hier een ervaring te creëren die de moeite waard is om te beleven en terug te komen. Voor een nieuw evenement komt menigeen wel uit zijn stoel en ook ik ben benieuwd en bereidwillig om als buitenregionaal consument de markt eens te bezoeken. Tenslotte doen we dit ook op vakantie tijdens een bezoekje aan de lokale markt waar de kracht van de markt je echter grotendeels ontgaat omdat het specifieke taalgebruik toch behoorlijke kennis van taal en cultuur vergt. De markt van Bangkok of Bazar in Istanbul zijn in dat opzicht weer een heel andere belevenis omdat de omvang, sfeer en het aanbod van “lokale” producten hier overweldigend zijn. Het ontbreken van de taalkennis in dat opzicht is van minder belang voor de ervaring. De vraag is echter of het concept van Jumbo zal uitgroeien tot een “every day in a lifetime experience” of een “once in a lifetime experience”. Als het maar een experience is.\n\nHet woord “markt” is hoe dan ook van oudsher een trekker geweest en dat zal bij de Jumbo in Breda niet anders zijn. En hebben we dan ook al geprobeerd het fenomeen markt te gebruiken om een nieuwe sociale infrastructuur te creëren in de strijd tegen winkelleegstand en -wegtrek uit kleinere en grotere dorpen en steden? Misschien wel, ik ben geen kenner op dit gebied maar ik zou graag een gevarieerd, toegankelijk en sociaal netwerk op winkelgebied willen zien. De lege plekken en de leegte vullend. Een infrastructuur die mensen weer in contact met elkaar brengt en ertoe bijdraagt dat sociaal isolement afneemt. Een infrastructuur die een ervaring biedt, een echte ervaring waar taal en cultuur mensen bij elkaar brengt. Dat kan alleen met een aanbod dat frequent bezocht wordt zoals een bakker, slager of groenteboer. De tijd lijkt er rijp voor. Maar hoe maak je als bakker, slager of groenteboer nu een ervaring waar mensen graag even heen gaan? Dit filmpje van een van oorsprong eenvoudige viswinkel ligt al tijden bij mij te wachten om gedeeld te worden en het geeft een idee van wat ik bedoel:\n\n\n\nDe winkel is een attractie en er is een organisatie uit ontstaan die wereldwijd bedrijven helpt om succesvol te worden. Het concept leunt op vier pijlers:\n
- \n
- Play
- Make their day
- Be there (pay attention)
- Choose your attitude
\n
\n
\n
\n
\nAch, het is in feite natuurlijk heel simpel maar je moet het maar doen en zorgen dat iedereen meedoet. Daarom geloof ik ook dat de nieuwe bakker, slager en groenteboer er zullen komen, wijkgericht en als onmisbaar element van de nieuwe sociale infrastructuur, mogelijk in de gedaante van een markt. Je zou zomaar je spullen kunnen stallen in een leegstaand winkelpand en je kraam op straat zetten. Permanent. In grote steden zie je die nieuwe bakkers al opstaan. Maar ook in kleinere dorpen en kernen moet nagedacht worden over de nieuwe sociale infrastructuur en het beheer ervan. Het ontstaat niet vanzelf maar verdwijnen kan het zomaar.\n\nWordt vast vervolgd!
